วิวัฒนาการมีจริงหรือ?

"คน" มาจาก "ลิง" ใช่ไหม? หากวิวัฒนาการมีจริงแล้วทำไม ในช่วงชีวิตเรา คนก็ยังอยู่เป็นคน ลิงก็ยังเป็นลิง เช่นที่เห็นอยู่ทุกวันนี้? และอีกหลากหลายคำถามของหลายๆ คนที่เกิดจากความสงสัยในทฤษฎีวิวัฒนาการของ "ชาร์ลส์ ดาร์วิน" และยังไม่มีใครให้ความกระจ่างได้

ศ.ดร.สมศักดิ์ ปัญหา อาจารย์และนักวิจัยภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ถึงเรื่องวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิต และรอยต่อวิวัฒนาการมนุษย์

ศ.ดร.สมศักดิ์ อธิบายว่า การวิวัฒนาการต้องอาศัยเวลานานนับล้านปี ไม่ใช่ว่าเมื่อสิ่งแวดล้อมแปลงไป สิ่งมีชีวิตทุกชนิดจะเปลี่ยนแปลงได้ทันที ไม่ใช่ว่าเมื่ออากาศหนาวเย็นขึ้นมาอย่างฉับพลัน คนจะมีขนปกคลุมร่างกายได้ในทันทีทันใด ฉะนั้นเราจึงไม่เห็นว่าสิ่งมีชีวิต เช่น คน หรือ ลิง มีการเปลี่ยนแปลงอันเป็นผลจากวิวัฒนาการได้อย่างชัดเจนในช่วงระยะเวลาไม่กี่ ปี แต่สำหรับสิ่งมีชีวิตเล็กๆ อย่างจุลินทรีย์ อาจใช้เกิดขึ้นได้

"วิวัฒนาการพิสูจน์ได้จากดีเอ็นเอ (DNA) สามารถศึกษาย้อนกลับไปได้ว่าผ่านการเปลี่ยนแปลงมาแล้วอย่างไรบ้างจากการคัดเลือกโดยธรรมชาติ ซึ่งไม่ได้เกิดขึ้นได้ในระยะเวลาอันรวดเร็ว แต่ธรรมชาติจะค่อยๆ คัดเลือกลักษณะที่เหมาะสมให้คงอยู่ต่อไปได้ ค่อยๆ เกิดการเปลี่ยนแปลง และส่งผ่านไปยังลูกหลาน และวิวัฒนาการจะสิ้นสุดลงเมื่อสิ่งมีชีวิตนั้นสูญพันธุ์" ดร.สมศักดิ์ ชี้แจง

ทำไมหลักฐานวิวัฒนาการของมนุษย์ที่ย้อนกลับไปไกลได้ราว 5 ล้านปี จึงขาดหายไปในบางช่วง หรือที่เรียกกันว่า "มิสซิง ลิงก์" (Missing link) หรือที่หลายคนสงสัยกันว่าช่วงรอยต่อของวิวัฒนาการนั้นหายไปไหน เพราะสิ่งมีชีวิตในตระกูลคนบางสปีชีส์พิสูจน์ได้จริงว่าสูญพันธุ์ไปแล้วจริง แต่บางสปีชีส์หายไปอย่างไร้ร่องรอย

ศ.ดร.สมศักดิ์ ให้คำตอบว่าจากการที่นักวิทยาศาสตร์ขุดพบฟอสซิลสิ่งมีชีวิตในตระกูลคนจาก แหล่งต่างๆ ทั่วโลก และคำนวณอายุย้อนกลับได้ในช่วงเวลาหนึ่งๆ แล้วนำมาเรียงลำดับต่อกันตามอายุความเก่าแก่ จึงทำให้ทราบข้อมูลเส้นทางการวิวัฒนาการของมนุษย์

แต่ อาจมีบางช่วงเวลาที่ไม่ต่อเนื่องกัน หรือขาดหลักฐานเชื่อมโยง ทั้งนี้เพราะยังไม่มีการค้นพบฟอสซิลที่มีอายุอยู่ในช่วงเวลานั้น และการเปลี่ยนแปลงทางธรณีวิทยาที่ผ่านมาหลายล้านปีอาจทำให้ฟอสซิลบางส่วน นั้นถูกทำลายไป

นอกจากนี้ ศ.ดร.สมศักดิ์ ยังเพิ่มความกระจ่างในเรื่องวิวัฒนาการของคนกับลิงด้วยว่า คนกับลิงเป็นสิ่งมีชีวิตในลำดับไพรเมต (Primate) เช่นเดียวกัน ซึ่งจากหลักฐานฟอสซิลที่พบ บ่งชี้ว่ามีการแตกสายวิวัฒนาการแยกออกจากบรรพบุรุษเดียวกันในช่วงเวลาหนึ่ง เมื่อหลายล้านปีมาแล้ว โดยแต่ละประเภทก็ถูกธรรมชาติคัดเลือกให้มีลักษณะและความสามารถแตกต่างกัน กลุ่มที่อยู่บนต้นไม้ได้ก็วิวัฒนาการไปแบบหนึ่ง กลุ่มที่อาศัยบนพื้นราบก็วิวัฒนาการไปอีกแบบหนึ่ง ไม่ใช่ว่าคนวิวัฒนาการมาจากลิง หรือลิงแตกสายวิวัฒนาการไปจากคน แต่เป็นการวิวัฒนาการที่แยกออกจากกันแล้วเป็นคู่ขนานกันเรื่อยมา

"วิวัฒนาการจะเกิดขึ้นได้ต้องมียีนที่ดี มีช่วงเวลาที่เหมาะสม และโชคดีด้วย" ศ.ดร.สมศักดิ์ เน้นย้ำและบอกว่า บางคำถามก็ยังคงรอคำตอบอยู่ และเราก็ต้องศึกษาค้นคว้าหาคำตอบกันต่อไป.